Κατά τις τελευταίες 20 ημέρες, όλοι έχουμε δει κόσμο να κυκλοφορεί ή να εργάζεται φορώντας ελαστικά γάντια. Η πρώτη εντύπωση, που μας δημιουργείται, είναι ότι οι άνθρωποι είναι προσεκτικοί και, ίσως, συμβάλλουν στον περιορισμό της μετάδοσης του κοροναϊού 2019-nCoV. Είναι όμως έτσι;
Αν παρατηρήσουμε αυτούς τους εν πανικώ ανθρώπους θα δούμε ότι, σε μεγάλο βαθμό, συμβάλλουν στη μετάδοση του ιού. Είμαι γυναικολόγος και η χρήση του αποστειρωμένου ή μη αποστειρωμένου ελαστικού γαντιού είναι κομμάτι της εκπαίδευσής μου αλλά και της καθημερινότητάς μου εδώ και πολλά χρόνια. Πιστεύω, λοιπόν, ότι θα μπορούσε κανείς να εμπιστευτεί την άποψή μου στο ζήτημα της ορθής χρήσης των ελαστικών γαντιών.
Ας αρχίσουμε. Υπάρχουν πολλών ειδών ελαστικά γάντια αλλά αυτά, που συνήθως χρησιμοποιούν οι επαγγελματίες υγείας, είναι τα αποστειρωμένα και τα μη αποστειρωμένα latex ή νιτριλίου.
Αποστειρωμένα ελαστικά γάντια:
Προορίζονται κυρίως για χρήση εντός χειρουργείου, ώστε να αποφευχθεί η μεταφορά μικροοργανισμών από μη αποστειρωμένες σε αποστειρωμένες περιοχές. Ταυτόχρονα προστατεύουν το χειρουργό.
Ο χειρουργός πλένει με αντισηπτικό τα χέρια του έως τους αγκώνες, με ειδική διαδικασία, πριν τα φορέσει.
Φοριούνται με ειδική διαδικασία και αφαιρούνται, επίσης, με ειδική διαδικασία.
Η εξωτερική επιφάνεια του γαντιού είναι αποστειρωμένη και δεν μπορεί να ακουμπήσει σε μη αποστειρωμένη περιοχή. Εάν αυτό συμβεί κατά λάθος, ο χειρουργός πρέπει να αλλάξει γάντι.
Είναι μιας χρήσεως. Δηλαδή, ο χειρουργός δεν φοράει τα γάντια από το πρωί έως το απόγευμα μπαίνοντας από το ένα χειρουργείο στο άλλο. Αλλάζει γάντια σε κάθε χειρουργική επέμβαση ακολουθώντας ολόκληρη την “ιεροτελεστία”. Βεβαίως, πριν από αρκετά χρόνια, στα σκοτεινά υπόγεια κάποιων νοσηλευτικών ιδρυμάτων τα γάντια πλένονταν, στεγνώνονταν και τοποθετούνταν ταλκ στο εσωτερικό τους με σκοπό να επαναχρησιμοποιηθούν. Ευτυχώς, εκείνες οι εποχές έχουν παρέλθει ανεπιστρεπτί.
Ο χειρουργός αφαιρεί από τα χέρια του δαχτυλίδια ή άλλα κοσμήματα πριν πλύνει τα χέρια του και φορέσει τα γάντια.
Πριν τη χρήση τους γίνεται συγκεκριμένη δοκιμή για την ανίχνευση πιθανών οπών.
Μη αποστειρωμένα ελαστικά γάντια:
Προορίζονται κυρίως για επαγγελματίες υγείας αλλά και άλλους επαγγελματίες με σκοπό τη μείωση της πιθανότητας μετάδοσης λοιμογόνων παραγόντων από τον επαγγελματία στον εξυπηρετούμενο και αντίστροφα.
Φοριούνται σε καθαρά χέρια και αφαιρούνται με ειδική διαδικασία.
Η εξωτερική επιφάνεια του γαντιού είναι μη καθαρή ενώ η εσωτερική, που έρχεται σε επαφή με το χέρι, είναι καθαρή. Αυτό σημαίνει ότι η εξωτερική επιφάνεια του γαντιού δεν πρέπει να έρθει σε επαφή με οποιοδήποτε σημείο του σώματος του επαγγελματία (π.χ. ακάλυπτο μέρος του άνω άκρου, πρόσωπο, μαλλιά κ.λπ.).
Είναι μιας χρήσεως. Δηλαδή, ο επαγγελματίας δεν φοράει τα γάντια από την αρχή έως το τέλος του ωραρίου του αλλά τα αλλάζει μετά από κάθε πράξη.
Ο επαγγελματίας αφαιρεί δαχτυλίδια από τα δάκτυλά του πριν βάλει τα γάντια για να αποφευχθεί η ρήξη τους (σκίσιμο).
Πριν τη χρήση τους γίνεται συγκεκριμένη δοκιμή για την ανίχνευση πιθανών οπών.
Με βάση όλα τα παραπάνω, αντιλαμβανόμαστε ότι το ελαστικό γάντι είναι ένα καλό εργαλείο πρόληψης όταν χρησιμοποιείται σωστά ενώ μπορεί να λειτουργήσει ως κομιστής λοιμογόνων παραγόντων όταν η χρησιμοποιείται χωρίς προηγούμενη στοιχειώδη εκπαίδευση. Επίσης, ας τονισθεί για μία ακόμη φορά η σημασία του σχολαστικού πλυσίματος των χεριών, που αποτελεί το σημαντικότερο μέτρο πρόληψης των μεταδοτικών λοιμωδών νοσημάτων. Η χρήση των ελαστικών γαντιών δεν υποκαθιστά το συχνό και σχολαστικό πλύσιμο των χεριών.
Για τους πολίτες θα πρότεινα:
Χρήση γαντιών κατά την είσοδό τους σε μονάδες υγείας και όχι πριν εισέλθουν σε αυτές. Δηλαδή, δεν τα φοράμε από το δρόμο γιατί υπάρχει ο κίνδυνος να μεταφέρουμε τον λοιμογόνο παράγοντα στη μονάδα υγείας αφού νωρίτερα αναπόφευκτα ακουμπήσαμε άλλα αντικείμενα όπως το τιμόνι του αυτοκινήτου, κάποια πόμολα κ.λπ.
Δεν είναι απαραίτητο να φοράμε γάντια στο δρόμο.
Αν φοράμε γάντια και αποφασίσουμε να τα βγάλουμε, δεν τα πετάμε σε μια γωνιά αλλά σε κάδο απορριμμάτων.
Καλό πλύσιμο των χεριών πριν τη χρήση των γαντιών.
Χρήση των γαντιών μόνο μετά από στοιχειώδη εκπαίδευση (υπάρχουν βιντεάκια στο YouTube).
Δεν ακουμπάμε το σώμα μας (πρόσωπο, μαλλιά κ.λπ.) με τα γάντια γιατί είναι δυνητικά ακάθαρτα.
Δεν πιάνουμε ποτήρια, καλαμάκια, σάντουιτς, πληκτρολόγια υπολογιστών, γυαλιά οράσεως/ηλίου με τα γάντια εκτός και αν μόλις τα φορέσαμε.
Αφαίρεση των γαντιών και σχολαστικό πλύσιμο των χεριών μετά από τη διεκπεραίωση της πράξης για την οποία τα φορέσαμε. Ας μην ξεχνάμε ότι τα ελαστικά γάντια είναι μιας χρήσεως.
Η χρήση των γαντιών δεν υποκαθιστά το συχνό και σχολαστικό πλύσιμο των χεριών.
Η άσκοπη χρήση των ελαστικών γαντιών θα δημιουργήσει ελλείψεις στην αγορά με αποτέλεσμα να μην βρίσκουν οι επαγγελματίες υγείας γάντια. Δηλαδή, υπάρχει ο κίνδυνος να μεταβούμε σε μονάδα υγείας και ο γιατρός ή η νοσηλεύτρια να μας παρέχουν υπηρεσίες χωρίς να φορούν γάντια! Και δεν θα φταίει το κράτος. Το κράτος είμαστε εμείς. Η ανάληψη της ατομικής ευθύνης ας μη γίνει ατομικιστική ανάληψη ευθύνης.
Για τους επαγγελματίες θα πρότεινα (πλην των υγειονομικών – δεν θα τολμούσα να δώσω οδηγίες σε επαγγελματίες, που η ορθή χρήση των γαντιών αποτελεί μέρος της εκπαίδευσής τους):
Σχολαστικό πλύσιμο των χεριών ή χρήση αντισηπτικού με την έναρξη της εργασίας.
Χρήση ελαστικών γαντιών, εάν το επιθυμούν, μετά από στοιχειώδη εκπαίδευση. Αλλαγή γαντιών σε κάθε πράξη και σχολαστικό πλύσιμο των χεριών ή χρήση αντισηπτικού μετά την αφαίρεσή τους. Για παράδειγμα, δεν μπορεί να εξυπηρετεί ο αρτοποιός όλους τους πελάτες του πιάνοντας όλα τα ψωμιά με το ίδιο ζευγάρι γαντιών, που μετά την πρώτη χρήση θα είναι ήδη ακάθαρτα. Δεν μπορεί ο τραπεζικός υπάλληλος να εξυπηρετεί όλους τους πελάτες της τράπεζας με τα ίδια γάντια. Δεν μπορεί ο ντελιβεράς να οδηγεί συνεχώς το μηχανάκι με τα ίδια γάντια και μετά να πιάνει τα πλαστικά ποτήρια των καφέδων με αυτά, που ήδη κουβαλούν ένα σωρό μικροοργανισμούς. Δεν μπορεί να εξυπηρετεί ο ταμίας του super market όλους τους πελάτες με τα ίδια γάντια (διεκπεραιώνει συναλλαγές με κάρτες, χαρτονομίσματα, δίνει αποδείξεις). Πως θα μας φαινόταν αν ένας γιατρός εξέταζε όλους τους ασθενείς του με τα ίδια γάντια; Τέλειο; Ας θυμόμαστε ότι τα ελαστικά γάντια είναι μιας χρήσεως. Δυστυχώς, δεν γνωρίζω αν η χρήση αντισηπτικού στο γάντι είναι αποτελεσματική ή αν φθείρει το γάντι η επαναλαμβανόμενη χρήση του. Άλλωστε, αυτό μου θυμίζει την απαράδεκτη πρακτική κάποιων κλινικών του παρελθόντος, που έπλεναν, στέγνωναν και ξαναπερνούσαν με ταλκ τα ήδη χρησιμοποιημένα γάντια.
Δεν ακουμπάμε το σώμα μας (πρόσωπο, μαλλιά κ.λπ.) με τα γάντια γιατί είναι δυνητικά ακάθαρτα. Επίσης, δεν ακουμπάμε την προστατευτική μάσκα (αν φοράμε) με τα γάντια.
Δεν πιάνουμε ποτήρια, καλαμάκια, σάντουιτς, πληκτρολόγια υπολογιστών, ταμειακές μηχανές, γυαλιά οράσεως/ηλίου με τα γάντια εκτός και αν μόλις τα φορέσαμε.
Πλύσιμο των χεριών ή χρήση αντισηπτικού με το πέρας της εργασίας μας.
Πλύσιμο των χεριών ή χρήση αντισηπτικού με την είσοδο στο σπίτι μας.
Οι παρακάτω αναφορές σε ΜΜΕ των ΗΠΑ και της Γαλλίας κινούνται στο ίδιο μήκος κύματος:
Στο παρακάτω βίντεο φαίνεται η ορθή χρήση των μη αποστειρωμένων ελαστικών γαντιών:
Θανάσης Κοντοπάνος
Μαιευτήρας-Γυναικολόγος